Âmâc-i nişân-i sehm-i ahbâr
Mevzûn-rev-i şâh-râh-i âsâr
Serdâr-i ketîbe-rân-i ta’bîr
Râyet-keş-i merz-bûm-i takrîr
Meşşâta-i çîre-dest-i tedkîk
Her-heft-nümâ-yi rûy-i tahkîk
Miftâh-i der-i sügûr-i i’câz
Gencîne-güşâ-yi mahzen-i râz
Ser-nâme-nüvîs-i vak’a-nâme
Üstâd-i makâl ya’nî hâme
Bu nev’a ider be-şart-i isbât
Ahbâr-i vekâyi’-i fütûhât
Olmışdı bu köhne-levh-i gabrâ
Kec-nakş misâl-i hatt-i tersâ
Bulmışdı nizâm mülk ü millet
Çün bûkalemûn hezâr-sûret
Dükkânçe-i irtişâ güşâde
Hep dâd ü sited hilâf-i ‘âde
İş bilmenün adı celb-i emvâl
Tahrîb-i beled vukûf-i ahvâl
Erbâb-i düvel o vakt-i pür-şûr
Gâretger-i hânmân-i magdûr
Ser-cûş-i nifâk olup derûnlar
Yıkmışdı binâ-yi dîni dûnlar
Nâ-yâb idi kâr-i hayra niyyet
Vaz’ ü hareket berây-i rişvet
Olmışdı şikeste kilk-i tedbîr
Şemşîr ise der-niyâm-i te’hîr
Ser-cümle ehâlî-i bed-endîş
Hep sûret-i hakda kâr-der-pîş
Kimisi safâ-yi yek-demine
Eylerdi telef nice hazîne
Kimi mey-i nahvet ile bî-hûş
Pîş ü pesin eylemiş ferâmûş
Kimisi hevâ-yi nefse maglûb
İtmiş kimi ‘âlemi pür-âşûb
Kimi olup iddihâra mâ’il
İtmekde hezâr fikr-i bâtıl
Her birisinün sülûk-i râhı
Bîrûn-i şerâyi’-i İlâhî
Ne hıfz-i memâlik ü ra’iyyet
Ne gayret-i dîn ne hod hamiyyet
Kalmışdı bu ‘arsagâh hâlî
Mânende-i kişt-i huşk-sâlî
Ma’dûm idi hayr-hâh-i devlet
Yog idi sıyânet ü hırâset
Düzdân atı oynagıydı her sû
İtmişdi gulüv ‘adû-yi bed-rû
Etrâfa idüp hücûm küffâr
Her sâl olurdı ceng ü peygâr
Diller tutılup gelürdi ahbâr
Devlet yine söyleşürdi her bâr
Her gün bu sipihr-i nâ-be-sâmân
Bir gûne masâf idüp nümâyân
Mevc-âver-i herc ü merc idi dehr
Ekdâr ile çalkanurdı her şehr
Sûziş-figen-i cihân iken ber
Yem bulmış idi sükûn ser-â-ser
Berreydi tedârük-i mühimmât
Metrûk idi sûy-i bahr bi’z-zât
Ecnâd-i muvahhidîn-i İslâm
Etrâfa idüp şitâb ü ikdâm
Küffâr ile bir de ceng-cûyân
Seyyâf-i cedeldi sîne-kûbân
Gerçi olunurdı sâl-ber-sâl
Her cânibe fevc-i leşker irsâl
Âvâz-i neberd irmez idi
Bahrün kulagına girmez idi
Tenhâ kalıcak fezâ-yi deryâ
Cûş itdi fireng-i hud’a-peymâ
Düzdâna kemîn ile hafâdan
Baş gösterür oldı her yakadan
Gördi Venedikliyân-i makhûr
Hâlîce bu lüccegâh-i pür-şûr
Sükkân-i hiyel-be-deşt-i ‘udvân
Cûşişgeh-i dilden itdi tugyân
Geh bahre gehî karaya çıkdı
Sevdâya düşüp hevâya çıkdı
Gâhî pusulası yemde şaşdı
Emvâc-i belâ başından aşdı
Geh cür’et idüp zuhûr iderdi
Eknâf-i Cezâ’ire giderdi
El-kıssa bu gûne iken eyyâm
Fursat bulup ol gürûh-i bed-nâm
Gasb itdi cezîre-i Morayı
Dâl itdi cebânlıga burayı
Sa’y itdi nice şühûr ü a’vâm
Oldı güç ile o mülk ana râm
Bir böyle sevâda oldı mâlik
Ol câdde-i hilâfa sâlik
Bir kaç sene oldı anda sâkin
Hîleyle o sârik-i sefâ’in
Târîh çü bin yüz on bir oldı
Evzâ’-i felek mugâyir oldı
Sulha yeniden olundı ta’kîd
Bâ-re’y-i kurâtıb-i sanâdîd
Nemçe Leh ü Moskov ile yek-ser
Olundı musâlaha ber-â-ber
İtdi mutavassıtân-i efrenc
Tecdîd-i mu’âhedât bî-renc
Oldukda murahhasân-i a’dâ
Hâk-i der-i devlete cebîn-sâ
İtdiler o demde ‘özr-hâhî
Cürm-i Venedik içün kemâ-hî
Sad gûne recâ hezâr minnet
Sulhını kabûl itdi devlet
Bu lutfı unutdı sonra hınzîr
Rûbeh-meniş ol muhîl-i şerîr
‘Azm itdi girîve-i hilâfa
Düşdi giderek bu ihtilâfa
Sandı bu zamân-i ‘adl-i pâki
Ol vakte müşâbih ü muhâkî
Bu demdür o dem ki lutf-i Bârî
Mevzûn-reviş itdi rûzgârı
Dûlâb-i sipihr-i kec-devâ’ir
Buldı suyını be-vefk-i hâtır
Hall oldı ‘ukûdı mu’dilâtun
Keşf oldı gumûzı müşkilâtun
Saf-bend-i nizâm olup bu nüh tâk
Yek-dest-i tevâfuk oldı âfâk
İgrâz-i hevâ-yi nefs nâ-bûd
İtyân-i hukûk-i nâs mevcûd
Her kârda mu’teber taharrî
İnsâf pür itdi bahr ü berri
İtmekde ‘adâlet-i nev-â-nev
Tekmîl refâh-i her kalem-rev
İbzâr ü seref keşîde-dâmen
İhsân ü kerem hezâr sad men
Güm-kerde-reh-i tesâmuh ef’âl
Mahmil-keş-i inbisât âmâl
‘Adlün yapılup kühen binâsı
Nâs oldı rüsûm-i cevri nâsî
İnsâf budur şehân-i eslâf
Hîç görmedi böyle vakt-i insâf
Budur dem-i pâdşâh-i ‘âdil
‘Ahd-i şeh-i kâm-rân-i ‘âkil
Bu devrdür ol zamân-i hurrem
Nâ-dîde-i çeşm-i pîr-i ‘âlem
Hengâm-i hıdîv-i heft-kişver
Dâdâr-i yegâne-i muzaffer
Şâhenşeh-i mülk-i kâm-rânî
Râhat-dih-i tab’-i ins ü cânnî
‘Asrında memâlik ü ra’iyyet
Âsûde-nişîn-i emn ü râhat
Mahv oldı rüsûm-i zulm-i ‘Âdî
Dünyâları tutdı ‘adl ü dâdı
Dârende-i tâc ü taht-i sermed
Bü’l-feth-i zamâne hân Ahmed
İskender-i hurde-bîn-i teftîş
Sâhib-hıred ü ‘adâlet-endîş
Her demde mu’îni hazret-i Hak
Her hâlde kârı hayra mülhak
Tevfîk-i Hudâ refîk-i hâli
Hem-hulk-i Muhammedî hısâli
A’mâl-i sütûdesine had yok
Birini beyâna ‘aczümüz çok
Yetmez mi bu fi’l-i Hak-pesendi
Dâmâd idüp âsafını kendi
Kâfî bu delîl müdde’âya
Besdür bu netîce asdıkâya
Eyler bu mukaddemât-i mücmel
İntâc-i me’âl-i şekl-i evvel
Makbûli ola bu sadr-i âgâh
Dinmez mi bu tab’a bâreka’llâh
Bir pâdşehe degül müyesser
Bir böyle vezîr-i pâk-gevher
‘Allâme-i zû-fünûn-i devrân
Yektâ-rev-i şâh-râh-i îkân
Sultân-i cihâna sadr-i lâyık
Hem-meşreb ü hem-dil ü muvâfık
Ol verd-i hadîka-i sa’âdet
Bu güldeki nükhet-i letâfet
Biri felek-i kemâle hurşîd
Biri meh-i pür-fürûg-i te’yîd
Biri birinün karîn-i hâli
Mânende-i ferkadeyn-i ‘âlî
Halk olalı olmamışdı kevneyn
Bunun gibi bir kırân-i sa’deyn
Ol şirzime-i la’în-i işrâk
Cumhûr-i dagal-şi’âr-i nâ-pâk
Murdâr-nihâd ü bed-siriştân
Ahcâr-i künişt-i küfr ü tugyân
Hayret-zedegân-i ye’s ü hırmân
Kârûre-i Sûmenât-i ‘udvân
Hâr ü has-i mevce-i rezîlet
Pâ-mâl-i ketâ’ib-i hezîmet
Gendîde-fem-i kelâm-i nâ-hak
Çirk-âbe-feşân-i küfr-i mutlak
Dîrîne-husûm-i devlet ü dîn
Şâyeste-i sad-tufû vü nefrîn
Yek-reng-i vifâk olan cemâhîr
Bâ-hem-sere çün katî’-i hınzîr
Devri ise ke’s-sabiyy fi’l-mehd
Masdûka-i hâli nâkızü’l-’ahd
Bed-sîret ü bed-nihâd ü bed-rûy
Bed-kâr ü bed-ictimâ’ ü bed-hûy
Mânend-i büt-i kerîh-sûret
Mevzû’-i kenîse-i nuhûset
Nâ-dân ü neyâzmûde-kirdâr
Bî-tecribe-i netîce-i kâr
Kej-düm-menişân-i zehr-der-nîş
Ya’nî Venedik-i mefsedet-kîş
Çün eyledi nakz-i ‘ahd ü mîsâk
Şûr ü şagab ile toldı âfâk
Bin mekr ü füsûn-i firîb-âmîz
Sad kizb ü dürûg-i fitne-engîz
Yog idi sebât-i ‘ahd ü peymân
Kavlinde balıklar idi her ân
Kurdugı aga balıkçı kâfir
Kendüsi fütâde oldı âhir
Her dem idüp âştîyi rû-pûş
Olmışdı yem-i fesâdı pür-cûş
Deryâda görince bir sefîne
Gâretger olurdı müslimîne
Sûdâger olan gürûh-i İslâm
Mâlıyla esîr olurdı nâ-kâm
Bulmışdı tasallutı nihâyet
Hırsızlıgı eylemişdi ‘âdet
Âhir tuyılup nühüfte kârı
Keşf oldı desâ’is-i şirârı
El-hâsıl idüp nice cerâ’im
İnkâr ile kurtılurdı dâ’im
Ahvâline vâkıf oldı nâ-gâh
Düstûr-i dakîka-dân ü âgâh
Kasd eyleyüp ahz-i intikâma
Dest urdı hüsâm-i intizâma
Bir rûz-i latîf-i dil-güşâda
Bir vakt-i sa’âdet-ihtivâda
Sadrü’l-vüzerâ vekîl-i mutlak
Hallâl-i rumûz-i sırr-i muglak
Dânende-i müşkilât-i ahkâm
Bînende-i mâ-verâ-yi ecrâm
‘Unvân-i sekînet ü vakârı
Lerziş-dih-i şîr-i kûhsârî
Hükmine nefâz ser-figende
İdrâkine şahs-i ‘ilm bende
Devletle idüp yerinde ârâm
İstâde piyâde-rev ya huddâm
Bu haşmet ü bu celâdet ile
Bu cevdet ü bu mehâbet ile
Oldı o yegâne-i sadâret
Ârâyiş-i mesned-i hükûmet
Fermânı bu yüzden oldı sâdır
A’dâ ola pîşgâha hâzır
Mazhar ola tâ let-i tufûha
Balyos gele mevkif-i huzûra
İrsâl olunup bir iki serheng
Geldi Venedikliyân-i bî-neng
Balyos dinilen o fitne kânı
Câsûs-i haber-ber-i nihânî
Bildi neye ugradugın ammâ
Virürdi ümîd ana tesellâ
Çün teb-zede murta’iş vücûdı
Hem-reng-i hazân idi nümûdı
Her bir bün-i mûy idi çekîde
Sîm-âb-i ‘arak çü eşk-i dîde
Çün miknese-i kenîse ol rîş
Dik dik olup oldı kalbi pür-rîş
Çihre Galata sınâyi’inden
Bir sûret-i bed-nümâ-yi bî-ten
Pür-bîm ü hirâs olup sitâde
Geh kâ’im olurdı geh fütâde
Mecnûn gibi halt iderdi sözde
Âsâr-i edeb yog idi yüzde
Hîç gördügi yok bu gûne hâlet
Mahv itdi vücûdını mehâbet
Kalbi nice olsun âremîde
Çün kârd be-ustuhân resîde
Dil çeyneyerek çü hûk-i güh-hâr
Murdâr idi ustuhân-i güftâr
Bir yere getürdiler ki pesti
İtmişdi sipihri zîr-i desti
Bir meclis idi kim İbni ‘Abbâd
Şâyân olur ise ‘abd-i münkâd
İrişdi hazîzi âsmâna
Belki ser-i sidreye semâna
Pîrâyesi ‘ilm ü fazl ü hikmet
Ârâyişi fehm ü ‘akl ü himmet
Sadrında nigîn cenâb-i âsaf
Etbâ’-i kirâm turdı saf saf
Çün geldi huzûr-i pür-kemâle
Reşk eyler idi zebânı lâle
Te’sîr-i sevâd-i küfr ü inkâr
Oldı ana sürme-rîz-i güftâr
Çün şabkasın aldı geldi rû-pest
Deryûzeger idi kâse-der-dest
Ol sadr-i sudûr-i bî-müdânî
Ol mazhar-i sırr-i kâm-rânî
Mifzâl-i Ebû ‘Alî-fetânet
Hayrü’l-halef-i şeh-i velâyet
Üslûb-i hakîm üzre evvel
Tevcîh-i hitâb idüp müdellel
Didi ki eyâ gürûh-i nâ-çîz
Ey lâyık-i zahm-i tîg-i ser-tîz
Zann eylemenüz ki ola makbûl
Bir sûret ile recâ vü mes’ûl
Bî-hûde tasaddî-i makâlât
Ma’nâyı müfîd olur mı heyhât
Ma’lûmunuz olsun ey hod-ârâ
Yokdur söze ihtimâl-i ısgâ
Bi’l-cümle bilindi mâ-cerânuz
Deryâdaki vaz’-i nâ-be-cânuz
Zâhir olıcak nühüfte ahvâl
Mümkin midür istimâ’-i akvâl
Min-ba’d kabûl olur mı a’zâr
İnkâra mecâl kor mı ikrâr
Yâd eylemenüz güzeşte ‘ahdi
Bî-şübhe budur zamân-i mehdî
Bu vakte kıyâs olur mı eslâf
Benzer mi gadîre kulzüm-i sâf
Güncişk ile bir olur mı şeh-bâz
Şîre nice gürbe ola dem-sâz
Mihr eyleyicek zuhûr olur güm
Dâmân-i hafâda şem’-i encüm
Olmaz hazefe güher kıyâsı
Yokdur mise şübhe zer mesâsı
Benzer mi hîç ehl-i Hakka mübtil
Sâlûsa yâhud veliyy-i kâmil
İnsân egerçi cümle yeksân
Yüz binde birisi kâmil insân
Âhir iderek o güm-rehâna
Sad-ser-zeniş-i hünerverâne
İtdi o hakîm-i hikmet-âyîn
Nakzına ikâmet-i berâhîn
Şemşîr-i edille-i hitâbı
Kat’ eyledi gerden-i cevâbı
İlzâm mecârî-i ‘adûya
Sed çekdi zebân-i güft-gûya
Oldı o cebîn-be-hâk-i haybet
Leb-hây-i te’essüf ü nedâmet
Pür-pîç ü ham oldı kalb-i tengi
Mânende-i perçem-i firengî
Eydî-i füsûsı itdi tasfîk
Uçdı reme-i hamâm-i tevfîk
İtdi o gayûr-i mesned-i dâd
Ol fırka-i şûmı tard ü ib’âd
Emr eyledi tâ ki ola mahbûs
Balyos ile ol gürûh-i menhûs