Âmâc-i Nişân-i Sehm-i Ahbâr

Arpaeminizade Sami

? - 1733
  • 527 okuma
  • 8 yıl önce
  • Yorum Yok
0 ● 5 0 Oy

Âmâc-i nişân-i sehm-i ahbâr
Mevzûn-rev-i şâh-râh-i âsâr

Serdâr-i ketîbe-rân-i ta’bîr
Râyet-keş-i merz-bûm-i takrîr

Meşşâta-i çîre-dest-i tedkîk
Her-heft-nümâ-yi rûy-i tahkîk

Miftâh-i der-i sügûr-i i’câz
Gencîne-güşâ-yi mahzen-i râz

Ser-nâme-nüvîs-i vak’a-nâme
Üstâd-i makâl ya’nî hâme

Bu nev’a ider be-şart-i isbât
Ahbâr-i vekâyi’-i fütûhât

Olmışdı bu köhne-levh-i gabrâ
Kec-nakş misâl-i hatt-i tersâ

Bulmışdı nizâm mülk ü millet
Çün bûkalemûn hezâr-sûret

Dükkânçe-i irtişâ güşâde
Hep dâd ü sited hilâf-i ‘âde

İş bilmenün adı celb-i emvâl
Tahrîb-i beled vukûf-i ahvâl

Erbâb-i düvel o vakt-i pür-şûr
Gâretger-i hânmân-i magdûr

Ser-cûş-i nifâk olup derûnlar
Yıkmışdı binâ-yi dîni dûnlar

Nâ-yâb idi kâr-i hayra niyyet
Vaz’ ü hareket berây-i rişvet

Olmışdı şikeste kilk-i tedbîr
Şemşîr ise der-niyâm-i te’hîr

Ser-cümle ehâlî-i bed-endîş
Hep sûret-i hakda kâr-der-pîş

Kimisi safâ-yi yek-demine
Eylerdi telef nice hazîne

Kimi mey-i nahvet ile bî-hûş
Pîş ü pesin eylemiş ferâmûş

Kimisi hevâ-yi nefse maglûb
İtmiş kimi ‘âlemi pür-âşûb

Kimi olup iddihâra mâ’il
İtmekde hezâr fikr-i bâtıl

Her birisinün sülûk-i râhı
Bîrûn-i şerâyi’-i İlâhî

Ne hıfz-i memâlik ü ra’iyyet
Ne gayret-i dîn ne hod hamiyyet

Kalmışdı bu ‘arsagâh hâlî
Mânende-i kişt-i huşk-sâlî

Ma’dûm idi hayr-hâh-i devlet
Yog idi sıyânet ü hırâset

Düzdân atı oynagıydı her sû
İtmişdi gulüv ‘adû-yi bed-rû

Etrâfa idüp hücûm küffâr
Her sâl olurdı ceng ü peygâr

Diller tutılup gelürdi ahbâr
Devlet yine söyleşürdi her bâr

Her gün bu sipihr-i nâ-be-sâmân
Bir gûne masâf idüp nümâyân

Mevc-âver-i herc ü merc idi dehr
Ekdâr ile çalkanurdı her şehr

Sûziş-figen-i cihân iken ber
Yem bulmış idi sükûn ser-â-ser

Berreydi tedârük-i mühimmât
Metrûk idi sûy-i bahr bi’z-zât

Ecnâd-i muvahhidîn-i İslâm
Etrâfa idüp şitâb ü ikdâm

Küffâr ile bir de ceng-cûyân
Seyyâf-i cedeldi sîne-kûbân

Gerçi olunurdı sâl-ber-sâl
Her cânibe fevc-i leşker irsâl

Âvâz-i neberd irmez idi
Bahrün kulagına girmez idi

Tenhâ kalıcak fezâ-yi deryâ
Cûş itdi fireng-i hud’a-peymâ

Düzdâna kemîn ile hafâdan
Baş gösterür oldı her yakadan

Gördi Venedikliyân-i makhûr
Hâlîce bu lüccegâh-i pür-şûr

Sükkân-i hiyel-be-deşt-i ‘udvân
Cûşişgeh-i dilden itdi tugyân

Geh bahre gehî karaya çıkdı
Sevdâya düşüp hevâya çıkdı

Gâhî pusulası yemde şaşdı
Emvâc-i belâ başından aşdı

Geh cür’et idüp zuhûr iderdi
Eknâf-i Cezâ’ire giderdi

El-kıssa bu gûne iken eyyâm
Fursat bulup ol gürûh-i bed-nâm

Gasb itdi cezîre-i Morayı
Dâl itdi cebânlıga burayı

Sa’y itdi nice şühûr ü a’vâm
Oldı güç ile o mülk ana râm

Bir böyle sevâda oldı mâlik
Ol câdde-i hilâfa sâlik

Bir kaç sene oldı anda sâkin
Hîleyle o sârik-i sefâ’in

Târîh çü bin yüz on bir oldı
Evzâ’-i felek mugâyir oldı

Sulha yeniden olundı ta’kîd
Bâ-re’y-i kurâtıb-i sanâdîd

Nemçe Leh ü Moskov ile yek-ser
Olundı musâlaha ber-â-ber

İtdi mutavassıtân-i efrenc
Tecdîd-i mu’âhedât bî-renc

Oldukda murahhasân-i a’dâ
Hâk-i der-i devlete cebîn-sâ

İtdiler o demde ‘özr-hâhî
Cürm-i Venedik içün kemâ-hî

Sad gûne recâ hezâr minnet
Sulhını kabûl itdi devlet

Bu lutfı unutdı sonra hınzîr
Rûbeh-meniş ol muhîl-i şerîr

‘Azm itdi girîve-i hilâfa
Düşdi giderek bu ihtilâfa

Sandı bu zamân-i ‘adl-i pâki
Ol vakte müşâbih ü muhâkî

Bu demdür o dem ki lutf-i Bârî
Mevzûn-reviş itdi rûzgârı

Dûlâb-i sipihr-i kec-devâ’ir
Buldı suyını be-vefk-i hâtır

Hall oldı ‘ukûdı mu’dilâtun
Keşf oldı gumûzı müşkilâtun

Saf-bend-i nizâm olup bu nüh tâk
Yek-dest-i tevâfuk oldı âfâk

İgrâz-i hevâ-yi nefs nâ-bûd
İtyân-i hukûk-i nâs mevcûd

Her kârda mu’teber taharrî
İnsâf pür itdi bahr ü berri

İtmekde ‘adâlet-i nev-â-nev
Tekmîl refâh-i her kalem-rev

İbzâr ü seref keşîde-dâmen
İhsân ü kerem hezâr sad men

Güm-kerde-reh-i tesâmuh ef’âl
Mahmil-keş-i inbisât âmâl

‘Adlün yapılup kühen binâsı
Nâs oldı rüsûm-i cevri nâsî

İnsâf budur şehân-i eslâf
Hîç görmedi böyle vakt-i insâf

Budur dem-i pâdşâh-i ‘âdil
‘Ahd-i şeh-i kâm-rân-i ‘âkil

Bu devrdür ol zamân-i hurrem
Nâ-dîde-i çeşm-i pîr-i ‘âlem

Hengâm-i hıdîv-i heft-kişver
Dâdâr-i yegâne-i muzaffer

Şâhenşeh-i mülk-i kâm-rânî
Râhat-dih-i tab’-i ins ü cânnî

‘Asrında memâlik ü ra’iyyet
Âsûde-nişîn-i emn ü râhat

Mahv oldı rüsûm-i zulm-i ‘Âdî
Dünyâları tutdı ‘adl ü dâdı

Dârende-i tâc ü taht-i sermed
Bü’l-feth-i zamâne hân Ahmed

İskender-i hurde-bîn-i teftîş
Sâhib-hıred ü ‘adâlet-endîş

Her demde mu’îni hazret-i Hak
Her hâlde kârı hayra mülhak

Tevfîk-i Hudâ refîk-i hâli
Hem-hulk-i Muhammedî hısâli

A’mâl-i sütûdesine had yok
Birini beyâna ‘aczümüz çok

Yetmez mi bu fi’l-i Hak-pesendi
Dâmâd idüp âsafını kendi

Kâfî bu delîl müdde’âya
Besdür bu netîce asdıkâya

Eyler bu mukaddemât-i mücmel
İntâc-i me’âl-i şekl-i evvel

Makbûli ola bu sadr-i âgâh
Dinmez mi bu tab’a bâreka’llâh

Bir pâdşehe degül müyesser
Bir böyle vezîr-i pâk-gevher

‘Allâme-i zû-fünûn-i devrân
Yektâ-rev-i şâh-râh-i îkân

Sultân-i cihâna sadr-i lâyık
Hem-meşreb ü hem-dil ü muvâfık

Ol verd-i hadîka-i sa’âdet
Bu güldeki nükhet-i letâfet

Biri felek-i kemâle hurşîd
Biri meh-i pür-fürûg-i te’yîd

Biri birinün karîn-i hâli
Mânende-i ferkadeyn-i ‘âlî

Halk olalı olmamışdı kevneyn
Bunun gibi bir kırân-i sa’deyn

Ol şirzime-i la’în-i işrâk
Cumhûr-i dagal-şi’âr-i nâ-pâk

Murdâr-nihâd ü bed-siriştân
Ahcâr-i künişt-i küfr ü tugyân

Hayret-zedegân-i ye’s ü hırmân
Kârûre-i Sûmenât-i ‘udvân

Hâr ü has-i mevce-i rezîlet
Pâ-mâl-i ketâ’ib-i hezîmet

Gendîde-fem-i kelâm-i nâ-hak
Çirk-âbe-feşân-i küfr-i mutlak

Dîrîne-husûm-i devlet ü dîn
Şâyeste-i sad-tufû vü nefrîn

Yek-reng-i vifâk olan cemâhîr
Bâ-hem-sere çün katî’-i hınzîr

Devri ise ke’s-sabiyy fi’l-mehd
Masdûka-i hâli nâkızü’l-’ahd

Bed-sîret ü bed-nihâd ü bed-rûy
Bed-kâr ü bed-ictimâ’ ü bed-hûy

Mânend-i büt-i kerîh-sûret
Mevzû’-i kenîse-i nuhûset

Nâ-dân ü neyâzmûde-kirdâr
Bî-tecribe-i netîce-i kâr

Kej-düm-menişân-i zehr-der-nîş
Ya’nî Venedik-i mefsedet-kîş

Çün eyledi nakz-i ‘ahd ü mîsâk
Şûr ü şagab ile toldı âfâk

Bin mekr ü füsûn-i firîb-âmîz
Sad kizb ü dürûg-i fitne-engîz

Yog idi sebât-i ‘ahd ü peymân
Kavlinde balıklar idi her ân

Kurdugı aga balıkçı kâfir
Kendüsi fütâde oldı âhir

Her dem idüp âştîyi rû-pûş
Olmışdı yem-i fesâdı pür-cûş

Deryâda görince bir sefîne
Gâretger olurdı müslimîne

Sûdâger olan gürûh-i İslâm
Mâlıyla esîr olurdı nâ-kâm

Bulmışdı tasallutı nihâyet
Hırsızlıgı eylemişdi ‘âdet

Âhir tuyılup nühüfte kârı
Keşf oldı desâ’is-i şirârı

El-hâsıl idüp nice cerâ’im
İnkâr ile kurtılurdı dâ’im

Ahvâline vâkıf oldı nâ-gâh
Düstûr-i dakîka-dân ü âgâh

Kasd eyleyüp ahz-i intikâma
Dest urdı hüsâm-i intizâma

Bir rûz-i latîf-i dil-güşâda
Bir vakt-i sa’âdet-ihtivâda

Sadrü’l-vüzerâ vekîl-i mutlak
Hallâl-i rumûz-i sırr-i muglak

Dânende-i müşkilât-i ahkâm
Bînende-i mâ-verâ-yi ecrâm

‘Unvân-i sekînet ü vakârı
Lerziş-dih-i şîr-i kûhsârî

Hükmine nefâz ser-figende
İdrâkine şahs-i ‘ilm bende

Devletle idüp yerinde ârâm
İstâde piyâde-rev ya huddâm

Bu haşmet ü bu celâdet ile
Bu cevdet ü bu mehâbet ile

Oldı o yegâne-i sadâret
Ârâyiş-i mesned-i hükûmet

Fermânı bu yüzden oldı sâdır
A’dâ ola pîşgâha hâzır

Mazhar ola tâ let-i tufûha
Balyos gele mevkif-i huzûra

İrsâl olunup bir iki serheng
Geldi Venedikliyân-i bî-neng

Balyos dinilen o fitne kânı
Câsûs-i haber-ber-i nihânî

Bildi neye ugradugın ammâ
Virürdi ümîd ana tesellâ

Çün teb-zede murta’iş vücûdı
Hem-reng-i hazân idi nümûdı

Her bir bün-i mûy idi çekîde
Sîm-âb-i ‘arak çü eşk-i dîde

Çün miknese-i kenîse ol rîş
Dik dik olup oldı kalbi pür-rîş

Çihre Galata sınâyi’inden
Bir sûret-i bed-nümâ-yi bî-ten

Pür-bîm ü hirâs olup sitâde
Geh kâ’im olurdı geh fütâde

Mecnûn gibi halt iderdi sözde
Âsâr-i edeb yog idi yüzde

Hîç gördügi yok bu gûne hâlet
Mahv itdi vücûdını mehâbet

Kalbi nice olsun âremîde
Çün kârd be-ustuhân resîde

Dil çeyneyerek çü hûk-i güh-hâr
Murdâr idi ustuhân-i güftâr

Bir yere getürdiler ki pesti
İtmişdi sipihri zîr-i desti

Bir meclis idi kim İbni ‘Abbâd
Şâyân olur ise ‘abd-i münkâd

İrişdi hazîzi âsmâna
Belki ser-i sidreye semâna

Pîrâyesi ‘ilm ü fazl ü hikmet
Ârâyişi fehm ü ‘akl ü himmet

Sadrında nigîn cenâb-i âsaf
Etbâ’-i kirâm turdı saf saf

Çün geldi huzûr-i pür-kemâle
Reşk eyler idi zebânı lâle

Te’sîr-i sevâd-i küfr ü inkâr
Oldı ana sürme-rîz-i güftâr

Çün şabkasın aldı geldi rû-pest
Deryûzeger idi kâse-der-dest

Ol sadr-i sudûr-i bî-müdânî
Ol mazhar-i sırr-i kâm-rânî

Mifzâl-i Ebû ‘Alî-fetânet
Hayrü’l-halef-i şeh-i velâyet

Üslûb-i hakîm üzre evvel
Tevcîh-i hitâb idüp müdellel

Didi ki eyâ gürûh-i nâ-çîz
Ey lâyık-i zahm-i tîg-i ser-tîz

Zann eylemenüz ki ola makbûl
Bir sûret ile recâ vü mes’ûl

Bî-hûde tasaddî-i makâlât
Ma’nâyı müfîd olur mı heyhât

Ma’lûmunuz olsun ey hod-ârâ
Yokdur söze ihtimâl-i ısgâ

Bi’l-cümle bilindi mâ-cerânuz
Deryâdaki vaz’-i nâ-be-cânuz

Zâhir olıcak nühüfte ahvâl
Mümkin midür istimâ’-i akvâl

Min-ba’d kabûl olur mı a’zâr
İnkâra mecâl kor mı ikrâr

Yâd eylemenüz güzeşte ‘ahdi
Bî-şübhe budur zamân-i mehdî

Bu vakte kıyâs olur mı eslâf
Benzer mi gadîre kulzüm-i sâf

Güncişk ile bir olur mı şeh-bâz
Şîre nice gürbe ola dem-sâz

Mihr eyleyicek zuhûr olur güm
Dâmân-i hafâda şem’-i encüm

Olmaz hazefe güher kıyâsı
Yokdur mise şübhe zer mesâsı

Benzer mi hîç ehl-i Hakka mübtil
Sâlûsa yâhud veliyy-i kâmil

İnsân egerçi cümle yeksân
Yüz binde birisi kâmil insân

Âhir iderek o güm-rehâna
Sad-ser-zeniş-i hünerverâne

İtdi o hakîm-i hikmet-âyîn
Nakzına ikâmet-i berâhîn

Şemşîr-i edille-i hitâbı
Kat’ eyledi gerden-i cevâbı

İlzâm mecârî-i ‘adûya
Sed çekdi zebân-i güft-gûya

Oldı o cebîn-be-hâk-i haybet
Leb-hây-i te’essüf ü nedâmet

Pür-pîç ü ham oldı kalb-i tengi
Mânende-i perçem-i firengî

Eydî-i füsûsı itdi tasfîk
Uçdı reme-i hamâm-i tevfîk

İtdi o gayûr-i mesned-i dâd
Ol fırka-i şûmı tard ü ib’âd

Emr eyledi tâ ki ola mahbûs
Balyos ile ol gürûh-i menhûs

Arpaeminizade Sami

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir