Sipîœe-dem ki bezendi serâ-çe-i gül-zâr
Nevâya başladı bülbül ber-â-ber-i gül-zâr
Benefşe gûş ider eşcâr karşusına bugün
Anı ki zikre getürür müzekkir-i eshâr
İşit saña diyeyim kuş dilinde hoş sırlar
Ki yırta Mantık-ı Tayr’ı işitse anı Attâr
Çü bir de münhasır oldı bu suret-i nevî
Neçün çog ola bu bir nesne hey’eti iy yâr
Baña eyit ki bir iken hakîkat-ı cevher
Sebeb nedür ki araz kim tokuzda dutdı karâr
Burûc on iki ola neçün haber virgil
Yidi neden-durur âbâ vü ümmehât çihâr
Neçün üç oldı mevâlîd ü nedür ol nesne
Ki mâyesi bir ü nakş oldı bîş-ter zi hezâr
Eyit baña ki ne gûherdür ol ki aña gıdâ
Çün artug ola tolup hasta olur bu bîmâr
Ne gûher ol ki gıdâsı niçe ki ola efzûn
Safâ virür aña vü kuvvet olur u tîmâr
Bu ikinüñ biri aslına döndügini görüp
Birin dahı bilesin nice olur âhır-ı kâr
Bu ikiyi bilür-iseñ yakîn baña şerh it
Ne nesnedür ki bulara olup-durur sâlâr
Peleng zahmına bevl eyledügi muş nedür
Vebâya oldugı yâkût dâfi-i âsâr
Kelâm-ı nutk-ıla kavlüñ ne farkı vardur eyit
Ola ki rûşen ola göñlümüze bu esrâr
Ezel nedür ezeliyyet hulûd ü deymûmet
Dahı nedür ezeli şerh eyle iy hûşyâr
Sebeb ne münhasır olmah kelâm-ı dürde hemîn
Kim ol taleble haberdür nidâ-yı istihbâr
Eyit ki hey’et-i hâsse nedür ü resm-ile had
Ki ilm artar anı çünki idesin tekrâr
Bu ben diyen ten ü yâ cân u yâ nefes mi yahûd
Bu nefs ü cism-i mürekkeb ki oldı esb-i süvâr
Galat gümân ider ol kim süvâra beñzede anı
Besî süvâr ki bilimedi kefş-ile destâr
Küsûfı ay-ıla oldı günüñ pes ay neçün
Bu kamu nûr-ıla oldı siyâh şöyle ki kar
Ne işe nûrı ayuñ aydan birez geçmez
Ne resm-ile ki geçer sırçadan bu nûr-ıla nâr
Çü nâmiyi hayavândan kavî-ter oldı yakîn
Fünûn u dâniş ü tedbîr-ile müşabide-vâr
Neçün taahhüd-ile dâyeye olur muhtâ
Ne cân-avar var-ısa kâmil ola evvel-bâr
Eger diler-iseñ ibdâa hüccet-i zâhir
Muâyen olmaga andan nice idesin ahbâr
Ne nesnedür ki degül nesneden yaradılmış
Baña eyit saña rûşense itme anı isrâr
Yumurda mıdı yaradılan evvel ü kuş mı
Bu sözi keşf ider-iseñ baña zihî güftâr
Nicesi yaradıla şahs çift cüzvinden
Ol ikiden kopa bî-had kabâyıl-ıla tebâr
Bu söze münkir-iseñ Sûretü’n-Nisâ’yı ohı
Ki evveli komaya hâtıruñda hîç inkâr
Mukırr-ısañ nice ola vü şahs nevden öñ
Gereklüdür baña şerh it bu müşkili zinhâr
Gerek ki cins ola pes nev girü andan şahs
Tarîk-ı hikmete budur iderseñ istifsâr
Şerefde akl mı yâ ilm yig baña şerh it
Ki fazlda idem aduñı kıble-i ahyâr
Disen ki ilme taallüm gerek ki ilm ola
Gerek ki ola bilâ-ilm Hâlik ü Cebbâr
Gerek kıyâs idesin ilmine anuñ ilmin
Aceb ne hüccet-ile togrı gele bu pindâr
Çü ilm haddi bilinmeye akl haddinden
Ne söz ki söylene olur güzâf u dimek âr
Gerek ki müdrik ü idrâk ü müdrike bilesin
Kim ola kamu sözüñ gûş olana nûş-güvâr
Bu gök midür ki yaradıldı evvel ü âhir
Vücûda geldi yirüñ cirmi-ile cibâl ü bihâr
Veyâ bu yir midür ol ki oldı evvel-i merkez
Nite ki dâyireye nokta dönicek pergâr
Nicesi buldı karâr arada bu yir cirmi
Burada döner-iken çarh u encüm-i seyyâr
Neçün zühalden ola bu kevâkibe âgâz
Ya nîşe âteşi oldı eyit bu necm-i bahâr
Esed neçün ol şemsüñ evi beyân eyle
Neçün ola seratân burcı cirm-i mâha hısâr
Bu ikiden evi her birinüñ neçün birdür
Kalanınuñ neçün iki ola yemîn ü yesâr
Bu ikinüñ ikisi nîşe sad ü ikisi nahs
Nedür ki sad degül nahs itdügi girdâr
Togıcak er yüzi yuharı vü kızuñ aşaga
Eyit neçün eger oldı-sa ilm saña şiâr
Eyit anı ki ne ezdâddur ki dirilicek
Bir işde müttefik olup biter ol iş nâ-çâr
Ne ejdehâ ki yudar buldugını vü toymaz
Çü nesne bulmaya olur kendüzine cân evbâr
Ne ölüdür ki kamu nesne diridür andan
Ölüyi dahı dirildür n’ireye itse güzâr
Ne iki zıdd-durur kim biribirine girür
Ne bundan aña ne andan buña gelür âzâr
Eyit bu kamu süvâle cevâb âlim-iseñ
Veger-ni itme bilâ-ilm aduñı davî-dâr
Cevâb sen dimez-iseñ ben eydeyim hâzır
Ki ilm nakdine oldum mehekk ü hem miyâr
Şikârı aslanuñ oldı-y-ısa kolan u geyik
Benem ki hikmet-ile şer oldı baña şikâr
Fazîlet ehline ider Ahmedî bu şiri arz
Ki ehl-i fazl-durur gül dahı ne var-ısa hâr
Eger buyursa baña şâh bu rümûzuñ idem
Beyânın eyle ki ola mürtefi kamu estâr
Penâh-ı millet-i İslâm Emîr Sülmân Beg
Ki ol-durur şeref-i şer-i Ahmed-i Muhtar
Anuñ imâretinüñ ol-durur emâreti kim
İmâret oldı anuñ adli-y-ile şehr ü diyâr
Anuñ atası-y-ıla bahra feyz olur icrâ
Anuñ sehâsı-y-ıla ebre virilür idrâr
Müdâm ömri gül-istânı tâze olsun u sebz
Niçe ki leyl ü nehâr ola vü hazân u bahâr
